Święto Drzewa – ogrody dla przyrody

Od 2022 roku wspieramy finansowo Stowarzyszenie Ekologiczno-Kulturalne Klub Gaja – jedną z najstarszych polskich organizacji społecznych zajmujących się ochroną przyrody i prawami zwierząt. „Święto Drzewa” to program edukacji ekologicznej realizowany przez Klub Gaja od 2003 roku, którego celem jest ochrona przyrody i edukacja w zakresie zmian klimatycznych. Podczas wydarzeń odbywających się w ramach „Święta Drzewa” posadzono już ponad milion drzew!

W ramach finansowanego przez FDJ projektu: „Święto Drzewa – ogrody dla przyrody” organizowane są  warsztaty ekologiczne dla dzieci, prowadzone przez edukatorów Klubu Gaja, połączone z sadzeniem roślin. W 2022 powstały 2 ogrody w województwie śląskim – na terenie Publicznego Przedszkola w Bestwinie oraz w parku Centrum Pulmonologii i Torakochirurgii w Bystrej. Ogród przy Publicznym Przedszkolu w Bestwinie służy przedszkolakom do edukacji i codziennych aktywności. Korzysta z niego także miejscowa ludność – otwarta przestrzeń ogrodu sąsiaduje z zabytkowym parkiem pałacu Habsburgów. Z terenów zieleni przy tężni w ogólnodostępnym parku Centrum Pulmonologii i Torakochirurgii ma pożytek społeczność szpitala oraz mieszkańcy Bystrej, którzy chętnie odwiedzają to miejsce.

W 2023 została zrealizowana druga edycja projektu. Tym razem dzięki wsparciu finansowemu FDJ „Ogrody dla przyrody” powstały przy Publicznym Przedszkolu z Oddziałami Integracyjnymi w Tychach (woj. śląskie) oraz przedszkolu w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Bierzwniku (woj. zachodniopomorskie). W wydarzeniach edukacyjnych wzięło udział 224 dzieci z powyższych placówek. W działania zaangażowali się też ich rodzice. Uczestnicy poznali różne gatunki roślin, dowiedzieli się, jak prawidłowo je posadzić i o nie dbać. Podczas warsztatów na temat wybranych gatunków zwierząt zdobyli wiedzę o ich potrzebach i zbudowali dla nich budki lęgowe oraz schronienia, które następnie zostały zamontowane na trenie przylegającym do przedszkoli.

Projekt jest kontynuowany w latach 2024-2026 w oparciu o umowę trzyletnią. W okresie od 1.04.2024 do 31.11.2024 r., dzięki wsparciu finansowemu FDJ Klub Gaja zorganizował trzy plenerowe wydarzenia edukacyjne, w których wzięło udział 311 uczniów, powstały kolejne trzy „Ogrody dla przyrody”, w których wspólnie posadzono 962 rośliny i zbudowano 9 budek dla owadów, 12 budek dla ptaków i 5 budek dla wiewiórek.

W „Ogrodzie dla przyrody” przy Szkole Podstawowej w Jaworznie (woj. śląskie) wspólnie posadzono 50 drzew, krzewów i pnączy m.in. jabłonie, śliwy, grusze, derenie, lilaki, bzy czarne, leszczyny, porzeczki czarne i czerwone, rokitniki, powojniki, a w ogrodzie deszczowym posadzono 170 roślin podmokłych łąk, jak np. turzyce, bodziszki, irysy, jaskry. Na rabacie przed szkołą posadzono natomiast 124 bylin m.in. bergenie, szałwie, kocimiętki, bodziszki, a na pobliskim skwerze zamontowano trzy domki dla dzikich zapylaczy, ponadto wspólnie z uczestnikami zbudowano 2 budki lęgowe dla wiewiórek i 2 budki lęgowe ptaków, które zamontowano na terenie ogrodu. W ogrodzie powstał także warzywnik i kompostownik, gdzie uczniowie posadzili 50 rozsad warzyw i ziół m.in. truskawki, mięty, jarmuże, sałaty i bazylie, marchew i rzodkiewkę. W wydarzeniu wzięły udział wszystkie klasy szkolne – 115 osób. W sumie na terenie szkolnego ogrodu posadzono 415 roślin.

W Ogrodzie Polisensorycznym Zespołu Szkół Specjalnych nr 4 w Sosnowcu (woj. śląskie) w ramach wydarzenia edukacyjnego powstała zielona przestrzeń terapeutyczna – labirynt kwitnących roślin o promieniu 15 metrów, który posłuży terapii i edukacji dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną poprzez zabawę, działanie i pracę w otwartej przestrzeni. Wykonany wcześniej projekt nasadzeń zaplanowano zgodnie z tymi założeniami (rośliny bez kolców, cierni, kolorowe i pachnące). Równocześnie dobrano sadzone gatunki roślin tak, aby zwiększyć różnorodność biologiczną ogrodu: przy ścieżkach wyznaczających granice labiryntu posadzono rodzime gatunki traw – śmiałki darniowe, trzęślice modre, których kwiatostany są atrakcyjne jesienią i zimą oraz wzbogacono je o krzewy kwitnące od wiosny do jesieni – tawuły szare i róże rabatowe. W centralnej części labiryntu stanęła altanka – naturalne ściany porośnięte przez powojniki górskie tworzą miejsce sprzyjające wyciszeniu się i odpoczynkowi. Pod opieką i instruktażem edukatorek i edukatorów Klubu Gaja uczestnicy posadzili w sumie 200 roślin – krzewy, byliny, trawy, pnącza. Zadbano też o dzikie zwierzęta odwiedzające ogród: podczas warsztatów wspólnie zmontowano z drewnianych modułów 3 domki dla zapylaczy oraz 5 budek lęgowych – dla ptaków i wiewiórek. W wydarzeniu uczestniczyło 120 osób.

W Warszawie, w Centrum Rehabilitacji, Edukacji i Opieki TPD „Helenów” powstała natomiast ścieżka sensoryczna i grządki podwyższone (w drewnianych stojakach), które służą podopiecznym ośrodka do obserwacji przyrody i zwiększają różnorodność biologiczną tego miejsca. Podczas warsztatów edukacyjnych edukatorzy Klubu Gaja wraz z uczestnikami sadzili rośliny na ścieżce sensorycznej i budowali schronienia dla dzikich zwierząt. Ogród „Helenowa” wzbogacił się o 30 różnych gatunków roślin, m.in.: wiśnie, porzeczki, agresty, rokitniki, lilaki, bodziszki, paprocie, kocimiętki, przytulie wonne, rozchodniki, konwalie majowe, goździki, przegorzany pospolite, szałwie, mięty, macierzanki, języczki, miodunki, rutewki. Na zamontowanych wysokich grządkach podopieczni Centrum, w tym także osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich, będą mogli samodzielnie sadzić i pielęgnować rośliny. Podczas wydarzenia w sumie posadzono 347 roślin – drzewa, krzewy i byliny i wspólnie zbudowano 4 budki lęgowe dla ptaków, 2 budki lęgowe dla wiewiórek i 3 domki dla owadów. W wydarzeniu wzięło udział 38 uczniów.

Działania edukacyjne prowadzone przez Klub Gaja, dotyczące ochrony różnorodności biologicznej, poparte konkretnym działaniem – założeniem terenów zieleni przyjaznych dla przyrody i ludzi przyczyniają się do zwiększenia różnorodności biologicznej w tych miejscach; służą także edukacji, obserwacji przyrody i terapii uczniów. Inicjują również pozytywną zmianę w przestrzeni publicznej: włączają mieszkańców – w szczególności dzieci, do działania na rzecz dobra wspólnego jakim jest przyroda. Projekt jest kontynuowany w latach 2025-2026.