Praca z dziećmi przejawiającymi problematyczne zachowania seksualne

Projekt „Praca z dziećmi przejawiającymi problematyczne zachowania seksualne”  przygotowuje specjalistów (psychologów, pedagogów, psychoterapeutów) z zespołów klinicznych Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę (FDDS) do podjęcia pracy terapeutycznej z dziećmi i nastolatkami, które przejawiają problematyczne zachowania seksualne, nieuwzględniające stawianych granic fizycznych, emocjonalnych i werbalnych; zarówno bezkontaktowe (komentarze lub gesty o charakterze seksualnym) jak i kontaktowe (czynnościowe), ukierunkowane na siebie lub na inne osoby (często inne dzieci, nad którymi dziecko ma przewagę ze względu na wiek, dojrzałość emocjonalną, intelektualną lub siłę fizyczną) i jako takie – są formą krzywdzenia. W październiku 2024 FDDS zorganizowała 3-dniowe szkolenie (24 godziny zajęć) pt.: „Problematyczne zachowania seksualne dzieci” dla zespołów klinicznych (17-19 osób) FDDS z Centrów Pomocy Dzieciom (CPD): w Gdańsku, Starogardzie Gdańskim i w Warszawie oraz z Poradni Dziecko w Sieci. Szkolenie prowadziła Anette Birgersson – licencjonowana psychoterapeutka poznawczo-behawioralna, zajmująca się pracą z dziećmi i młodzieżą z seksualnie szkodliwymi zachowaniami i/lub traumą; specjalistka w zakresie CBT (psychoterapia poznawczo-behawioralna), DBT (terapia dialektyczno-behawioralna), TF-CBT (terapia poznawczo-behawioralna skoncentrowana na traumie), EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing), ERGT (Emotion Regulation Group Therapy), która opracowała też program leczenia młodzieży i dzieci wykorzystywanych seksualnie. W ramach projektu przetłumaczony również był podręcznik i materiały niezbędne w pracy terapeutycznej, rekomendowane przez prowadzącą.

Po realizacji szkolenia terapeuci FDDS rozpoczęli pilotażową pracę z dziećmi przejawiającymi problematyczne zachowania seksualne, która obejmuje: spotkania bezpośrednie z dzieckiem oraz jego opiekunem/opiekunami, przygotowanie do sesji, udział w superwizjach i interwizje. Tym samym terapeuci mają możliwość zastosowania nabytej wiedzy i technik pracy w praktyce, co pozwala na utrwalenie zdobytych umiejętności oraz wypracowywanie dobrych praktyk. W celu zapewnienia wysokiej jakości wsparcia i skutecznej pomocy, uczestnicy szkolenia uczestniczą w zdalnych superwizjach prowadzonych bezpośrednio przez Anette Birgersson, co jest kluczowe dla wdrożenia i realizacji pracy z dziećmi zgodnie z założeniami programu, doskonali bowiem nabyte umiejętności i techniki oraz zapewnia utrzymywanie etycznych i zawodowych standardów pracy (ok. 15 godzin superwizji). Superwizja prowadzonej pracy klinicznej jest niezbędnym elementem wsparcia dla terapeutów, ponieważ praca z tą grupą klientów jest doświadczeniem niezwykle obciążającym.

Osoby pokrzywdzone tego rodzaju przemocą i ich opiekunowie otrzymywali wcześniej pomoc specjalistów FDDS, jednak dotychczas nie istniał kompleksowy program adresowany do dzieci i nastolatków, które dopuściły się takich zachowań i także wymagają profesjonalnej pomocy. Dzięki współfinansowanemu przez Fundację Drzewo i Jutro projektowi, dzieci przejawiające problematyczne zachowania seksualne wobec innych dzieci otrzymują bezpłatną, dostosowaną do ich sytuacji i potrzeb, indywidualną pomoc psychologiczną. Według danych placówek Child Advocacy Center z USA (pomagającym, tak jak Centra Pomocy Dzieciom w Polsce, dzieciom pokrzywdzonym przestępstwem) spośród wszystkich zgłoszeń przypadków wykorzystania seksualnego aż 25-40% dotyczy przemocy rówieśniczej.

Dzieci i młodzież, przejawiające szkodliwe zachowania seksualne bardzo często mają trudności w relacjach z rówieśnikami i w dopasowaniu się do otoczenia społecznego, cierpią z powodu poczucia odizolowania, a wiele z nich ma objawy traumy, co jeszcze bardziej utrudnia im zrozumienie sfery seksualności, granic, przyjętych norm społecznych. Dzieci i młodzież objęte pomocą psychologiczną będą miały możliwość pracy nad własnymi, często traumatycznymi, doświadczeniami. Dzięki pracy z terapeutami zyskają szansę na rozwój umiejętności interpersonalnych, zniwelowanie deficytów w umiejętności regulacji emocjonalnej, wzmocnienie wiary we własne możliwości, rozwój empatii, co może zaowocować zaprzestaniem podejmowania krzywdzących zachowań.

W ramach rocznej, trwającej od października 2024 do września 2025 roku,  pilotażowej wersji projektu ze środków Fundacji Drzewo i Jutro pokrywane są koszty związane z organizacją szkolenia (wynagrodzenie prowadzącej, zakup biletów lotniczych oraz noclegu dla prowadzącej, tłumaczenie ustne, lunch dla wszystkich uczestników, tłumaczenie i redakcja materiałów szkoleniowych i do pracy terapeutycznej) oraz koszty superwizji (wynagrodzenie dla prowadzącej oraz koszt tłumacza), a także wynagrodzenia (0,25 etatu) dla czterech psychologów-terapeutów pracujących w ww. placówkach FDDS którzy – po zakończeniu szkolenia – pracują z dziećmi i młodzieżą przejawiającymi problematyczne zachowania seksualne.

Od października 2025 r. projekt ten jest kontynuowany w formule 3-letniej, obejmującej lata 2025-28, co pozwoli specjalistom (psychologom, pedagogom, psychoterapeutom) FDDS na istotne pogłębienie wiedzy i kompetencji niezbędnych do pracy terapeutycznej. W ramach projektu odbędą się: 3-dniowe, stacjonarne szkolenie oraz 5 webinarów online dla profesjonalistów FDDS i Sieci CPD, po raz kolejny prowadzone przez Anette Birgersson, która także zrealizuje 40 godzin superwizji pracy terapeutycznej. Ponadto ekspertki FDDS prowadzić będą webinary i superwizje pracy terapeutycznej dla innych profesjonalistów, którzy szkolą się w tym nurcie. FDJ kontynuuje także finansowanie pracy terapeutycznej z dziećmi przejawiającymi problematyczne zachowania seksualne – w placówkach FDDS (w wymiarze 1 etatu x 3 lata).